Στα πλαίσια του προγράμματος που εκπονούμε φέτος με θέμα"Το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας απο το χθες στο σήμερα" με αναφορές στην εκπαίδευση της Αρχαίας Ελλάδας της Τουρκοκρατίας και μετέπειτα έως τις μέρες μας,αναβιώσαμε στην τάξη 2 μέρες από μια τάξη του 1977
Πριν γίνει αυτό βέβαια έγινε με τα παιδιά και για αρκετές μέρες συζήτηση για το πως κάναμε μάθημα εμείς,για τις διαφορές του τότε σχολείου με το σημερινό ενώ διαβάσαμε και κάποια κείμενα (θα σας τα δώσω παρακάτω)σχετικά με το θέμα αυτό δηλαδή του πως ήταν το σχολείο οι τάξεις και το μάθημα κατά το παρελθόν.Είδαμε διάφορες φωτογραφίες από διάφορες περιόδους (ξεκινούσαν από το 1900 περίπου έως σήμερα) φωτογραφίες ενδεικτικές των τάξεων ,του ντυσίματος της εποχής και των δασκάλων.
Επόμενο βήμα ήταν να παρακολουθήσουμε στο σχολείο αποσπάσματα από αγαπημένες ταινίες μου όπως ο "Ψύλλος" και η ταινία που θεωρώ κορυφαία ξένη προσωπικά "Το σκασιαρχείο" που έδωσαν στα παιδιά μια ιδέα του πως ήταν οι τάξεις της εποχής εκείνης μετά τον πόλεμο αλλά και κατά τη δεκαετία του 70 .Συζητήσαμε με τα παιδιά τις σκηνές του σχολείου τον τρόπο των δασκάλων κλπ.
Οι ερωτήσεις απλές .
Τι παρατηρήσατε όσον αφορά τους χώρους.
Τι φοράνε τα παιδιά και γιατί
Ο δάσκαλος πως αντιδρά και γιατί?
Τι έκανε το στομάχι σας να σφιχτεί?
Τι θα κάνατε εσείς στη θέση του κλπ
Μετά την επεξεργασία προχωρήσαμε στην εικονική τάξη με στόχο τη σύγκριση και μόνο του σχολείου του χθες με του σήμερα..Μια μέρα πριν από την έναρξη εξήγησα στα παιδιά πως από την πρώτη στιγμή που θα μπούμε μέσα στην τάξη η τάξη μας γυρίζει πίσω στο παρελθόν .Τους μίλησα για τις τιμωρίες της εποχής και φυσικά για την απαραίτητη βέργα ενώ για να συνηθίσουν τον ήχο δοκιμάσαμε το χάρακα στον αέρα..Κάθε τι είχε προμελετηθεί..Απάντησα σε όλες τους τις απορίες οι οποίες ήταν από το πως θα πρέπει να μαθαίνουν το μάθημα,το πως θα τιμωρούνται και φυσικά αν η βέργα θα προσγειωθεί στα χέρια τους..Οι ερωτήσεις σε αυτό το στάδιο έπεφταν βροχή ενώ επαναλάμβανα συχνά πως δεν υπάρχει περίπτωση να χτυπήσω κανέναν ούτε φυσικά να τα πονέσω και πως ο στόχος μας είναι μόνο να βιώσουν τα συναισθήματα και όχι τον σωματικό πόνο των παιδιών.
Ζήτησα να φορέσουν μπλε ή γαλάζια μπλούζα και τζιν μπλε ή μαύρο παντελόνι ενώ τα κορίτσια θα πρεπε να έχουν μαζεμένα τα μαλλιά τους και να φοράνε και κορδέλες(καθώς δεν υπάρχουν πια ποδιές) ενώ τους τόνισα ότι το παραμικρό γέλιο κατά την εφαρμογή της εικονικής τάξης θα επιφέρει άμεσα την τιμωρία γιατί απλά θα κοροϊδέψουν τη δασκάλα του 1977 και αυτή τέτοια δεν σήκωνε.Επαναλάμβανα στα παιδιά πως αν για οποιοδήποτε λόγο νιώσουν πως δεν αντέξουν θα πρέπει να μου το πουν αμέσως για να σταματήσω αν χρειαστεί το εργαστήρι.Θα πω εδώ πως οι σχέσεις μεταξύ του δασκάλου και των μαθητών για να εφαρμοστεί κάτι τέτοιο θα πρέπει να είναι δομημένες πάνω στην εμπιστοσύνη και στην αποδοχή και τα παιδιά να γνωρίζουν πως ο δάσκαλός τους τα προστατεύει πάντα.
Έτσι και έγινε..Την επόμενη μέρα τα παιδιά ήρθαν όπως το συζητήσαμε.Μάλιστα η μητέρα μαθήτριάς
μου ¨"προχώρησε"λίγο παραπέρα .Βρήκε ποδιά και έντυσε την κόρη της.Αυτό ξένισε τους μαθητές του σχολείου μας και ανέλαβε ο διευθυντής μας να εξηγήσει τι κάναμε και ποιος ο ρόλος της ποδιάς.
Ανεβήκαμε στις τάξεις.Τα θρανία ήταν πια ανά δύο.Η βέργα που μας έφερε μια μικρή πάνω στην έδρα)Εγώ ήμουν ήδη στην τάξη.Με το που έμπαινα υιοθέτησα το "ύφος "΄των δασκάλων που είχαν δει στις ταινίες.Που χρόνος και όρεξη να ψιθυρίσουν.Κάναμε το μάθημα όπως τότε.Οι μαθητές μου να γράφουν και εγώ να περιφέρομαι με ένα κόκκινο στυλό.να μιλάνε μεταξύ τους και εγώ να χτυπάω τη βέργα ελαφριά στην παλάμη μου,να τους σηκώνω να πουν όρθιοι μάθημα και να τα αποπαίρνω και αυτά να τα χάνουν και άλλα να βουρκώνουν και να τρομάζουν.Βέβαια όταν έβλεπα πως ένιωθαν άσχημα έλεγα"¨επαναφορά στο σήμερα παιδιά.Να σταματήσουμε εδώ αν δεν μπορείτε"¨και η απάντηση ήταν "όχι κυρία.Απλά πρέπει να ήταν πολύ δύσκολο για εσάς να το ζείτε κάθε μέρα"και έτσι συνεχίζαμε.Πίνακας,τετράδια,σκυμμένα κεφάλια,ελάχιστοι ψίθυροι,φόβος όταν τα σήκωνα να πουν μάθημα χωρίς να σηκώσουν χέρι και όλα όσα είχαμε δει ζωντάνευαν μπροστά τους .Δυο μέρες κράτησε η εικονική τάξη..Δυο μέρες που το χέρι τους πόνεσε να γράφει,δυο μέρες που παρακαλούσαν να μην τα σηκώσω να πουν παπαγαλία ,δύο μέρες που η ησυχία από φόβο της τιμωρίας(που δεν ήταν άλλες από το γραπτό κείμενο:"δεν ξαναμιλάω στην τάξη "40 φορές (είπαμε να μην τα τρελάνουμε αν και εμείς το γράφαμε 200) το να κοιτάς τον τοίχο όρθιος και το να κάθεσαι στο θρανίο του ζωηρού και αγενέστατου μαθητή αλλά και ο ήχος της βέργας που έσχιζε τον αέρα (και αυτό τιμωρία ήταν για αυτά)
Το εργαστήρι τελείωσε την 6η ώρα ενός εφτάωρου που έχουμε.Δεν θα ξεχάσω ποτέ την ανακούφιση των παιδιών και το χαλάρωμα όταν κοιτώντας το ρολόι μου είπα ΄ΤΕΛΟΣ.Επιστρέψαμε" και αμέσως χαμογέλασα ζητώντας να βγάλουν τις κορδέλες και τα αμάνικα .'Περίμενα κάποια δευτερόλεπτα να επιστρέψουν και τα παιδιά πίσω αλλά εκείνον το θόρυβο μετά , εκείνη τη λέξη "ευτυχώς" η φράση "μην ξαναγυρίσει εκείνο το μάθημα"και το σχόλιο της μικρής μου μαθήτριας."Δοξα τω Θεώ κυρία ,ξαναγίνατε άνθρωπος ευτυχώς" δεν θα το ξεχάσω ποτέ.
Από εκεί και πέρα έγινε η επεξεργασία της όλης κατάστασης.Συναισθήματα,συγκρίσεις εκπαιδευτικού του τότε με το σήμερα ,διδακτικής μεθοδολογίας,χαρακτήρα σχολείου (αυταρχικό-Δημοκρατικό) συγκρίσεις του χαρακτήρα της εκπαίδευσης ,όλα ειπώθηκαν και συζητήθηκαν..Καταλήξαμε σε συμπεράσματα του τύπου "Εκείνο το σχολείο εκείνη η σχολική ζωή οδηγούσε στο περιθώριο μαθητές που δεν ανταποκρίνονταν στα μαθήματά τους ","Κρινόσουν ως άνθρωπος από το αν ξέρεις το μάθημα και το βαθμό και όχι από τις δυνατότητές και ικανότητές σου σε άλλα¨","Σε μείωνε τόσο που σκεφτόσουν ότι είσαι ανίκανος και βλάκας","ο σεβασμός του δασκάλου με την συναισθηματική βία που πήγαζε από τις φωνές και τη βέργα δεν ήταν σεβασμός αλλά φόβος που πίσω έκρυβε απέχθεια" ,"το σημερινό σχολείο έχει και δίνει άλλες δυνατότητες στους πιο αδύναμους μαθητές " "ο δάσκαλος είναι καθοδηγητής και όχι ελεγκτής γνώσεων " "ο σεβασμός πηγάζει από το σεβασμό στον εαυτό μας και στους κανόνες".
Η αλήθεια είναι πως τα παιδιά επαναλαμβάνουν πια ακόμα πολλές φορές όταν κάνουμε δραστηριότητες πως είναι τυχερά που έχουν σήμερα αυτό το σχολείο ,αυτούς τους δασκάλους και πως το εκπαιδευτικό σύστημα θα πρέπει να γίνει έτσι που να μπορεί να δίνει περισσότερες ευκαιρίες στα παιδιά για γνώσεις αλλά και κατάρτιση για όσους δεν θέλουν να ακολουθήσουν Πανεπιστημιακή μόρφωση και αυτό για μένα είναι το πιο σημαντικό καθώς πια εκτιμούν τι έχουν και τι τους δίνουμε ..Βέβαια καμιά φορά όταν ψιλοξεφεύγει η κατάσταση στην τάξη η φράση μου"μήπως θα προτιμούσαμε εκείνο το σχολείο?" έχει γίνει πια το δικό μας μέσο επαναφοράς στην τάξη γιατί ακούγεται το κλασικό πια "ΟΧΙ κυρία..Φτου φτου μακριά" οπότε επανερχόμαστε στο κανονικό μας πλαίσιο..Έγινε μάλλον κανόνας συμπεριφοράς της τάξης ως. "ΚΑΜΙΑ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΟΥ ΧΘΕΣ."
Ενδεικτικά κείμενα που διαβάσαμε.
---------------------------------------------------
ΟΤΑΝ ΗΜΟΥΝ ΔΑΣΚΑΛΟΣ
Τα μαθήματα ήρχισαν με μίαν προσλαλιάν προς τους μαθητάς,
εις την οποία είπα τα εξής περίπου:
«Δεν είμαι
από τους δασκάλους τους οποίους γνωρίσατε μέχρι τούδε. Θέλω να γίνω φίλος σας
και όχι τύραννος, να σας φανώ ωφέλιμος και όχι να σας κάμω δειλούς και
ταπεινούς· να με σέβεσθε και να με αγαπάτε και όχι να με τρέμετε. Μερικοί από
σας άλλως τε κοντεύει να έχετε την ηλικίαν μου. Έως χθες ήμουν κι εγώ μαθητής
και δεν επιθυμώ να με μισήσετε, όπως εμίσησα εγώ μερικούς από τους δασκάλους
μου. Δε θ' απαιτώ να μαθαίνετε μεγάλα πράγματα, τα οποία δε θα σας αφήνουν
καιρόν να παίζετε, ως απαιτεί η ηλικία σας. Αλλά τα ολίγα αυτά εννοώ να τα
μαθαίνετε καλά. Φρονώ ότι με το γλυκύ θα κάμωμεν καλύτερα την εργασία μας, ενώ
οι άλλοι δάσκαλοι νομίζουν απαραίτητον το ξύλον και τας ύβρεις. Σας παρακαλώ,
μη με αναγκάσετε να πιστέψω ότι έχω άδικον και ότι έχουν δίκαιον οι άλλοι
δάσκαλοι».
Οι μαθηταί
μου ήκουσαν τους λόγους μου με έκπληξιν, ήτις επί τέλος έγινε ακτινοβόλημα
χαράς.
«Λοιπόν,
είσθε σύμφωνοι;» τους ηρώτησα.
«Σύμφωνοι»
απήντησαν.
Και
ετήρησαν την υπόσχεσίν τους, όπως ετήρησα κι εγώ την ιδικήν μου.
Ιωάννης Κονδυλάκης, Όταν
ήμουν δάσκαλος κι' άλλα διηγήματα, Αθήνα
1930
--------------------------------------------------------
Και ο Δημητρός συλλογίστηκε το δάσκαλό του, που έμπαινε κάθε μέρα στην τάξη κατσουφιασμένος κι άγριος, σαν να τον έδερνε κάθε πρωί ο πατέρας του. Δε θυμάται να γέλασε ποτέ.
- «Διατί εφόνευσεν ο Ηρακλής τας Στυμφαλίδας όρνιθας»
«Για να γεμίσει προσκέφαλα με τα πούπουλα», φώναξε ο Πανούτσος:
Τα παιδιά γελάσανε, μα ο δάσκαλος σούφρωσε τα φρύδια του. Κατέβηκε άγριος από την έδρα κι έδωκε τέτοιο ξύλο στον Πανούτσο, που όλοι βουβάθηκαν. Μόνο με το Ζακυθινό δε θυμώνει• θα πεις, αυτός είναι καλός μαθητής και τα λέει όλα με τη σειρά:
- «Και ο θεός καταράστηκε τους πρωτοπλάστους και είπε στον Αδάμ να κερ¬δίζει τον άρτον του με τον ιδρώτα του προσώπου του».
Τα φρύδια του δασκάλου ξεσούφρωσαν και το πρόσωπο του έγινε μαλακότερο. ...«κι εσύ φίδι, να είσαι καταραμένο και να σέρνεσαι εις τους αιώνες με την κοιλίαν σου».
«Και πώς περπατούσε πρωτύτερα;» ρώτησε ο καημένος ο Δημητρός, μα έφαγε κι αυτός της χρονιάς του.
Και να σου ορκίζεται ο Πανούτσος, πως αυτός ο δάσκαλος αύριο θα χαμογε¬λάει! Να το βλέπεις και να μη το το πιστεύεις!
Κατίνα Παπά, «Η εκδρομή του Δημητρού», 1935
.
ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ
Το παιδί του Παρνασσού ακούει Γεωγραφία. Ο σχολάρχης, μην μπορώντας να
περπατήσει, καθόταν στην έδρα του με μια βέργα μακριά. Ένας χάρτης κρεμόταν
κοντά του στον πίνακα, κι εκεί φώναζε ένα ένα τα παιδιά με ονόματα ειδικά το
καθένα: «κουτσουκέρα γίδα» ή «ρούσικο στιβάλι» ή «καλαπόδι» και άλλα παρόμοια.
Τα φώναζε να ειπούν και να δείξουν το μάθημα. Αλίμονο αν ξεχνιόταν ένα ποτάμι
της Αμερικής ή ο αριθμός των κατοίκων από κάποια πόλη της. Η βέργα έπεφτε βροχή
μαζί με τις βρισιές. Κι αυτό ήταν το μόνο που συγκέντρωνε την προσοχή όλων
μας. Μόλις τελείωνε όμως και φώναζε για μάθημα άλλο παιδί, γυρίζαμε αμέσως στη
δουλειά μας. ΄Αλλοι διάβαζαν κλεφτά κάτω από το θρανίο το παρακάτω, άλλοι
παίζαμε με κλωτσιές αθόρυβες, ώσπου να συγκεντρωθούμε πάλι με νέο ξύλο και
νέες βρισιές. Και συλλογιζόμουν τώρα τη Γεωγραφία που την είχα όλη μάθει απ'
έξω, κι έβρισκα μονάχα πλήθος αριθμούς και ατέλειωτα μπερδεμένα ονόματα από
ποταμούς, βουνά και πόλεις...
Α.
Δελμούζος, "Πώς έγινα δάσκαλος".
------------------------------
ΤΩΡΑ ΘΑ ΔΕΙΣ!!!
Το σχολείο μόνιμος βραχνάς αλλά και καταφύγιο. Γιατί όταν δεν είχε σχολείο,
είχε δουλειά στο μαγαζί, θελήματα στο σπίτι. Μόνο που στο σχολείο έπρεπε να
είσαι πάντα διαβασμένος και προσεχτικός, γιατί διαφορετικά έπεφτε ραβδί. Αυτά
τα αναθεματισμένα μέρη του λόγου.
- Πόσα είναι, Κούκο;
ρώτησε την ημέρα εκείνη ο Τζαναβάρας και ήμουν βέβαιος ότι ευχόταν να μην τα
ξέρω για να με λιανίσει.
- Δέκα.
- Για πες τα...
- Άρθρο, όνομα
ουσιαστικό, επίθετο, αντωνυμία, ρήμα, πρόθεση...
- Αυτά είναι έξι, δεν είναι
δέκα. Τι τα 'κανες τ' άλλα; Φτου κι απ' την αρχή:
- Άρθρο, όνομα
ουσιαστικό, επίθετο, αντωνυμία, ρήμα...
- Τώρα τα 'βγαλες πέντε!
Είσαι με τα καλά σου;
- Όρθιος, εκεί με τους
άλλους!
Ευτυχώς που υπήρχε παρέα, η οποία έφτασε
στο τέλος να είναι αριθμητικά μεγαλύτερη από τα μέρη του λόγου.
- Γιατί δε διαβάσατε,
ρε; τσίριξε. Τσιμουδιά.
Από ένα αστραφτερό χαστούκι στον καθένα.
Και καθώς το δεχτήκαμε όλοι περίπου ατάραχοι, μας περνάει και δεύτερο χέρι από
το άλλο μάγουλο. Και κάποια στιγμή βγάζει αφηνιασμένος τη λουρίδα και μας
λιανίζει τα πόδια.
- Αύριο να μου το 'χετε
γράψει είκοσι φορές στο τετράδιο και να το ξέρετε φαρσί!
Δημήτρης Γκιώνης.
